হিরণ্যগর্ভঃ সমবর্ত্ততাগ্রে ভূতস্য জাতঃ পতিরেকঃ আসীৎ।
স দাধার পৃথিবীং দ্যামুতেমাং কস্মৈ দেবায়ঃ হবিষা বিধেম।।
যজুঃঅঃ১৩।মং৪।।
পদার্থঃ- যিনি(হিরণ্যগর্ভঃ) জ্যোতিঃস্বরূপ (ভূতস্য) উৎপন্ন জগতের (জাতঃ) প্রসিদ্ধ (পতিঃ) স্বামী (একঃ) একই (অসীৎ) ছিলেন, যিনি (অগ্রে) পূর্ব্বে (সমবর্ত্তত) বর্ত্তমান ছিলেন (সঃ) তিনি (ইমাম্) এই (পৃথিবীকে (উত) এবং (দ্যাম্) দ্য়ুলোককে (দাধার) ধারণ করিয়া আছেন (কস্মৈ) সুখ স্বরূপ (ঐঃব্রাঃ ৩।২১, শতঃব্রাঃ ৬।২।২।৫)।। ৬।৪।৩।৪।।, কৌঃব্রাঃ ৫।৪।।, ২৪।৪, ৫।৯।।, নিরুক্ত ২।৪।১৪।।)। (দেবায়) পরমাত্মাকে (হবিষা) প্রেমের সহিত (বিধেম) পূজা করি।।
अन्वय -(हिरण्यगर्भः) हिरण्यानि सूर्य्यादीनि तेजांसि गर्भे मध्ये यस्य सः। ज्योतिर्वै हिरण्यम् ॥ शत०[६.७.२.१। हिरण्यं कस्माद् ध्रियत आयम्यमानमिति वा, ह्रियते जनाज्जनमिति वा, हितरमणं भवतीति वा, हर्यतेर्वा स्यात् प्रेप्साकर्मणः ॥ निरु०२.१० ॥ (सम्) (अवर्त्तत) (अग्रे) सृष्टेः प्राक् (भूतस्य) उत्पन्नस्य (जातः) जनकः (पतिः) पालकः (एकः) असहायोऽद्वितीयः (आसीत्) (सः) (दाधार) धृतवान् (पृथिवीम्) प्रकाशरहितं भूगोलादिकम् (द्याम्) प्रकाशमयं सूर्यादिकम् (उत) (इमाम्) वर्त्तमानां सृष्टिम् (कस्मै) सुखस्वरूपाय प्रजापतये (देवाय) प्रकाशमानाय (हविषा) आत्मादिसामग्र्या (विधेम) परिचरेम। विधेमेति परिचरणकर्मा० ॥ निघं०३.५ ॥ निरुक्तकार एवमाह−हिरण्यगर्भो हिरण्यमयो गर्भो हिरण्मयो गर्भोऽस्येति वा, गर्भो गृभेर्गृणात्यर्थे गिरत्यनर्थानिति वा, यदा हि स्त्री गुणान् गृह्णाति गुणाश्चास्या गृह्यन्तेऽथ गर्भो भवति। समभवदग्रे भूतस्य जातः पतिरेको बभूव, स धारयति पृथिवीं दिवं च कस्मै देवाय हविषा विधेमेति व्याख्यातं विधतिर्दानकर्मा ॥ निरु०१०.२३। [अयं मन्त्रः शत०७.४.१.९ व्याख्यातः] ॥-स्वामी दयानन्द सरस्वती
ভাবার্থঃ- যিনি জ্যোতিঃস্বরূপ এবং গ্রহ নক্ষত্রাদি জ্যোতিষ মন্ডলীকে গর্ভে স্থান দিয়েছেন, যিনি সমগ্র সৃষ্ট জগতের একমাত্র প্রসিদ্ধ রক্ষক এবং যিনি জগতদুৎপত্তির পূর্ব্বেও বর্ত্তমান ছিলেন তিনিই এই পৃথিবী এবং সূর্য্যাদিকে ধারণ করিয়া আছেন। আমরা সেই সুখ স্বরূপ শুদ্ধ পরমাত্মাকে প্রেমের সহিত পূজা করি।
👆
Posts
No comments:
Post a Comment
ধন্যবাদ