ঋগ্বেদ ১০/৭৯/৬ - ধর্ম্মতত্ত্ব

ধর্ম্মতত্ত্ব

ধর্ম বিষয়ে জ্ঞান, ধর্ম গ্রন্থ কি , হিন্দু মুসলমান সম্প্রদায়, ইসলাম খ্রীষ্ট মত বিষয়ে তত্ত্ব ও সনাতন ধর্ম নিয়ে আলোচনা

धर्म मानव मात्र का एक है, मानवों के धर्म अलग अलग नहीं होते-Theology

সাম্প্রতিক প্রবন্ধ

Post Top Ad

স্বাগতম

04 August, 2021

ঋগ্বেদ ১০/৭৯/৬

ঋগ্বেদ ১০/৭৯/৬

किं दे॒वेषु॒ त्यज॒ एन॑श्चक॒र्थाग्ने॑ पृ॒च्छामि॒ नु त्वामवि॑द्वान् ।

 अक्री॑ळ॒न्क्रीळ॒न्हरि॒रत्त॑वे॒ऽदन्वि प॑र्व॒शश्च॑कर्त॒ गामि॑वा॒सिः ॥

ऋग्वेद0  १०.७९.६

देवता: अग्निः ऋषि: अग्निः सौचीको, वैश्वानरो वा, सप्तिर्वा वाजम्भरः छन्द: विराट्त्रिष्टुप् स्वर: धैवतः

पदार्थान्वयभाषाः -(अग्ने) हे अग्रणायक परमात्मन् ! तू (देवेषु) जीवन्मुक्त विद्वानों में (त्यजः-एनः) क्रोध तथा पाप (किं चकर्थ) क्या करता है? अर्थात् नहीं करता है (नु-अविद्वान् त्वां पृच्छामि) अविद्वान् होता हुआ तुझ से पूछता हूँ (अक्रीडन् क्रीडन् हरिः) न जानता हुआ या जानता हुआ तू संहर्ता (अत्तवे-अदन्) अपने में ग्रहण करने के लिए ग्रहण करता हुआ (असिः) द्राँती (पर्वशः) टुकड़े-टुकड़े कर (गाम्-इव) अन्न के पौधे को जैसे (विचकर्त) छिन्न-भिन्न कर देती है ॥

पदार्थान्वयभाषाः -(अग्ने देवेषु किं त्यजः-एनः-चकर्थ) हे अग्रणायक परमात्मन् ! देवेषु विद्वत्सु जीवन्मुक्तेषु कथं क्रोधः “त्यजः क्रोधनाम” निघं० (२।१३) तथा पापं न करोषि न कथमपीत्यर्थः (नु-अविद्वान् त्वां पृच्छामि) पुनस्त्वामहमविद्वान् पृच्छामि (अक्रीडन् क्रीडन् हरिः-अत्तवे-अदन्) अजानन्, जानन् संहर्ता स्वस्मिन् ग्रहणाय गृह्णन् सन् (असिः पर्वशः-गाम्-इव विचकर्त) यथा दात्रमन्नतरुम् “अन्नं वै गौः” [श० ४।३।४।२५] प्रतिपर्व छिनत्ति ॥

भावार्थभाषाः -परमात्मा जीवन्मुक्त विद्वानों के निमित्त कोई क्रोध या अहित कार्य नहीं करता है। इस बात को अविद्वान् नहीं जान सकता, किन्तु वह जो संसार में जन्मा है, लीलया उसका संहार करके अपने में ले लेता है प्रत्येक अङ्ग का विभाग करके ॥[ब्रह्ममुनि]

ঋষিঃ-অগ্নিঃ সৌচীকো ছিঃ,বৈশ্বানরো বা,সপ্তির্বা বাজম্ভরঃ। দেবতা-অগ্নিঃ। ছন্দ্ঃ-বিরাটত্রিষ্টুপ্ স্বরঃ-ধৈবতঃ।।

কিং দেবেষু ত্যজঃ এনশ্চকর্থাগ্নে পৃচ্ছামি নু ত্বামবিদ্বান্।
অক্রীলন্ক্রীলন্হরিরন্তবেদন্বি পূর্বশশ্চকর্ত গামিবাসিঃ।।-ঋগ্বেদ-১০/৭৯/৬

পদ০-কিম্। দেবষু। ত্যজঃ। এনঃ। চকর্থ। অগ্নে। পৃচ্ছামি। নু। ত্যাম্। অবিদ্বান্। অক্রীলন্। ক্রীলন্। হরিঃ। অন্তবে। অদন্। বি। পর্বশঃ। চকর্ত। গামইব। অসিঃ।।

#পদার্থ-( অগ্নে) হে অগ্রনায়ক পরমাত্মান্! আপনি ( দেবেষু) জীবনমুক্ত বিদ্বানদিগের মধ্যে ( ত্যজঃ এনঃ) ক্রোধ তথা পাপ ( কিং চকর্থ) কিভাবে করেন? অর্থাৎ করেন না ( তু অবিদ্বান্ ত্বাম্ পৃচ্ছামি) অবিদ্বান্ হইয়া আপনাকে জিজ্ঞাসা করিতেছি (অক্রীডন্ ক্রীডন্ হরিঃ) না জানিয়া অথবা জানিয়া আপনি সংহারকর্তা( অত্তবে অদন্) নিজের মধ্যে গ্রহন করিবার জন্য গ্রহন করেন,( অসিঃ) কাস্তে ( পর্বশঃ) টুকরো টুকরো করিয়া ( গাম্-ইব) শস্য গাছাদি যেরুপ( বিচকর্ত) ছিন্ন-ভিন্ন করিয়া থাকে।

অর্থ- পরমাত্মা জীবনমুক্ত বিদ্বানদিগের নিমিত্ত কোনো ক্রোধ অথবা অমঙ্গল কার্য করেন না এই বাক্যকে অবিদ্বান্ জানিতে পারে না কিন্তু সে যে সংসারে জন্ম লইয়াছে,তাহার কার্যকে পরমাত্মা সংহার করিয়া প্রত্যেক অঙ্গের বিভাগ করিয়া নিজের মধ্যে গ্রহন করেন।। -(ভাষ্য-স্বামী ব্রহ্মমুনি পরিব্রাজক)

 ভাবার্থ - পরমাত্মা জীবনমুক্ত বিদ্বানদের জন্য কোন ক্রোধ বা ক্ষতি করেন না।  অজ্ঞরা এই বিষয়ে জানতে পারে না, কিন্তু যিনি পৃথিবীতে জন্মগ্রহণ করেন, তিনি (পরমাত্মা) এটিকে ধ্বংস করেন এবং প্রতিটি অঙ্গকে ভাগ করে নিজের মধ্যে নেন।

-Pandit Harisharan Siddhalankar



No comments:

Post a Comment

ধন্যবাদ

বৈশিষ্ট্যযুক্ত পোস্ট

অথর্ববেদ ২/১৩/৪

  ह्यश्मा॑न॒मा ति॒ष्ठाश्मा॑ भवतु ते त॒नूः। कृ॒ण्वन्तु॒ विश्वे॑ दे॒वा आयु॑ष्टे श॒रदः॑ श॒तम् ॥ ত্রহ্যশ্মানমা তিষ্ঠাশ্মা ভবতুতে তনূঃ। কৃণ্বন্তু...

Post Top Ad

ধন্যবাদ