যজুর্বেদ ৩৪/৫৭

 

প্র নূনং ব্ৰহ্মণস্পতিমন্ত্ৰং বদভ্যুথ্যম্ ।

য়স্মিন্নিন্দ্রো বরুণো মিত্রোऽঅয়মা দেবাऽওকাসি চক্ররে ৷৷ যজু০ ৩৪।৫৭ ৷৷

পদার্থ :- হে মনুষ্যগণ ! (য়স্মিন্) যে পরমাত্মায় (ইন্দ্রঃ) বিদ্যুৎ বা সূর্য্য (বরুণঃ) জল বা চন্দ্র (মিত্রঃ) প্রাণ বা অন্য অপানাদি বায়ু (অয়মা) সূত্রাত্মা বায়ু (দেবাঃ) এই সব উত্তম গুণযুক্ত (ওকাংসি) নিবাসগুলিকে (চক্রিরে) করা হইয়াছে, তিনি (ব্রহ্মণঃ) বেদবিদ্যার (পতিঃ) রক্ষক জগদীশ্বর (উক্‌থম্) প্রশংসনীয় পদার্থগুলির মধ্যে শ্রেষ্ঠ (মন্ত্রম্) বেদরূপ মন্ত্রভাগকে (নূনম্) নিশ্চয় করিয়া (প্র, বদতি) সম্যক প্রকার বলেন, এইরকম জানিবে ॥

ভাবার্থ :- হে মনুষ্যগণ ! যে পরমাত্মায় কার্য্য কারণরূপ সব জগৎ ও জীব নিবাসকরে তথা যিনি সকল জীবদের হিতসাধক বেদের উপদেশ করিয়াছেন, তাঁহাকেই তোমরা ভক্তি, সেবা, উপাসনা কর ॥

पदार्थ -हे मनुष्यो! (यस्मिन्) जिस परमात्मा में (इन्द्रः) बिजुली वा सूर्य्य (वरुणः) जल वा चन्द्रमा (मित्रः) प्राण वा अन्य अपानादि वायु (अर्य्यमा) सूत्रात्मा वायु (देवाः) ये सब उत्तम गुणवाले (ओकांसि) निवासों को (चक्रिरे) किये हुए हैं, वह (ब्रह्मणः) वेदविद्या का (पतिः) रक्षक जगदीश्वर (उक्थ्यम्) प्रशंसनीय पदार्थों में श्रेष्ठ (मन्त्रम्) वेदरूप मन्त्रभाग को (नूनम्) निश्चय कर (प्र, वदति) अच्छे प्रकार कहता है, ऐसा तुम जानो॥

भावार्थ - हे मनुष्यो! जिस परमात्मा में कार्यकारणरूप सब जगत् और जीव वसते हैं तथा जिसने सब जीवों के हितसाधक वेद का उपदेश किया है, उसी की तुम लोग भक्ति, सेवा, उपासना करो॥